Cờ vây (Go) là trò chơi chiến thuật xuất phát từ Trung Quốc hơn 2.500 năm trước, được xem là “vua của các trò cờ” vì tính sâu sắc và khả năng phát triển tư duy. Mục tiêu của trò chơi là chiếm được nhiều lãnh thổ (đất) hơn đối thủ bằng cách đặt các quân cờ trên bàn. Bài viết này HeoVL sẽ hướng dẫn chi tiết cách chơi cờ vây cơ bản, giúp người mới hiểu luật, nắm rõ cách chiếm đất và phát triển chiến thuật hiệu quả.

Giới thiệu về cờ vây

Cờ vây sử dụng bàn cờ 19x19 ô, với hai người chơi luân phiên đặt các quân đen và trắng lên các giao điểm.

• Người chơi đi quân đen trước, người đi quân trắng sau.
   
• Một khi quân được đặt xuống, không thể di chuyển mà chỉ có thể bị ăn hoặc bị loại khỏi bàn nếu không còn “khí”.

Trò chơi kết thúc khi cả hai bên đều đồng ý dừng lại, và người có tổng lãnh thổ + số quân bắt được nhiều hơn sẽ chiến thắng.

Luật cơ bản của cờ vây

1. Bàn cờ và quân cờ

• Bàn cờ tiêu chuẩn: 19x19 giao điểm (tổng 361 điểm).
   
• Bàn nhỏ hơn: 9x9 hoặc 13x13 dành cho người mới học.
   
• Quân cờ: Màu đen và trắng, hình tròn, được đặt tại các giao điểm chứ không phải trong ô.

2. Mục tiêu của trò chơi

Mục tiêu không phải là ăn hết quân đối thủ mà là bao vây để chiếm đất.

• Mỗi ô trống bao quanh hoàn toàn bởi quân của bạn sẽ tính là 1 điểm đất.
   
• Mỗi quân đối thủ bị bạn bao vây và “ăn” sẽ được tính thêm 1 điểm.

3. Khái niệm “khí”

“Khí” là số điểm giao trống kề cạnh (ngang hoặc dọc) của một quân hoặc nhóm quân.

• Mỗi quân đặt xuống cần ít nhất 1 khí để tồn tại.
   
• Nếu quân hết khí (bị bao vây bốn phía) → bị bắt (ăn) và loại khỏi bàn.

Ví dụ:

• Một quân đen nằm giữa 4 quân trắng sẽ hết khí → bị bắt.
   
• Nếu có ít nhất 1 giao điểm trống bên cạnh, quân đó vẫn sống.

4. Liên kết quân

Các quân cùng màu nằm cạnh nhau (ngang hoặc dọc) sẽ tạo thành một nhóm quân và chia sẻ khí với nhau.
Nếu cả nhóm bị vây kín không còn khí → cả nhóm sẽ bị bắt.

5. Quy tắc cấm lặp (Ko rule)

Không được thực hiện nước đi khiến bàn cờ quay lại trạng thái trước đó, để tránh việc “ăn qua ăn lại” vô hạn. Người chơi phải đi chỗ khác một lượt trước khi quay lại nước đó.

6. Kết thúc ván cờ

Khi không còn nước nào có lợi, cả hai bên đều “bỏ lượt” (pass), và trọng tài (hoặc hệ thống) sẽ đếm điểm lãnh thổ.

• Bên có nhiều điểm đất + số quân bắt được hơn sẽ thắng.
   
• Nếu tổng điểm bằng nhau → hòa (rất hiếm xảy ra).

Cách tính điểm trong cờ vây

Điểm số được tính theo công thức:

Tổng điểm = Đất chiếm được + Quân đối thủ bị bắt + Điểm cộng (Komidashi)

• Người đi quân trắng thường được cộng thêm 6.5 điểm để bù cho việc đi sau.
   
• Mỗi vùng đất hoàn toàn bao vây (không có quân địch lọt vào) sẽ được tính là 1 điểm.

Ví dụ:

• Người chơi đen chiếm được 50 ô đất, ăn 5 quân trắng → 55 điểm.
   
• Người chơi trắng chiếm 45 ô đất, ăn 6 quân đen → 51 điểm + 6.5 điểm cộng = 57.5 điểm, thắng.

Các thuật ngữ cơ bản trong cờ vây

1. Mắt (Eyes)

Là ô trống nằm bên trong nhóm quân của bạn, giúp nhóm đó “sống”.

• Một nhóm có 2 mắt thì không thể bị bắt, vì đối thủ không thể đặt quân vào trong mà không tự chết.

2. Sống – Chết (Alive / Dead)

• Nhóm quân có 2 mắt trở lên → Sống.
   
• Nhóm quân không thể tạo mắt → Chết, sẽ bị bắt sau khi kết thúc ván.

3. Biên (Edge)

Các khu vực sát biên bàn cờ dễ kiểm soát hơn vì chỉ có 3 hướng “khí”. Đây là nơi lý tưởng để bắt đầu chiếm đất.

4. Trung tâm (Center)

Khu vực giữa bàn mang tính chiến thuật cao, nơi các nhóm quân lớn giao tranh giành ảnh hưởng.

Chiến thuật cơ bản khi chơi cờ vây

1. Mở cờ ở góc

Các cao thủ thường bắt đầu ở bốn góc bàn cờ, vì góc chỉ cần ít quân hơn để tạo lãnh thổ (3 cạnh thay vì 4).

2. Mở rộng ra biên

Sau khi chiếm góc, hãy nối quân để mở rộng ảnh hưởng ra dọc biên, tạo thế phòng thủ vững chắc.

3. Giành trung tâm khi có thế mạnh

Trung tâm là nơi tạo ảnh hưởng tổng thể, nhưng khó bảo vệ. Chỉ nên chiếm trung tâm khi đã an toàn ở biên.

4. Cắt và nối

• Cắt: Tách quân đối thủ để chúng mất liên kết.
   
• Nối: Bảo vệ nhóm của mình bằng cách nối các quân lại để chia sẻ khí.

5. Ưu tiên “Sống” hơn “Ăn”

Đôi khi việc cố bắt đối thủ sẽ khiến bạn tự hết khí. Hãy đảm bảo nhóm của mình an toàn trước khi tấn công.

Mẹo giúp người mới chơi cờ vây tiến bộ nhanh

• Bắt đầu với bàn nhỏ (9x9) để làm quen quy luật.
   
• Tập trung học khái niệm sống – chết của nhóm quân.
   
• Xem lại các ván cờ đã chơi để hiểu sai lầm.
   
• Quan sát các thế cờ mẫu (Joseki) của cao thủ để học cách mở đầu chuẩn.
   
• Luôn suy nghĩ 2–3 nước đi trước khi đặt quân.

Xem thêm: JAV

Kết luận

Cờ vây là trò chơi đỉnh cao của trí tuệ, nơi chiến thuật, kiên nhẫn và tầm nhìn xa quyết định thắng bại. Dù luật chơi đơn giản, nhưng chiều sâu chiến lược gần như vô hạn, giúp mỗi ván cờ trở thành một “cuộc chiến trí tuệ” hấp dẫn. Nếu bạn là người yêu tư duy logic và muốn rèn luyện khả năng phân tích, cờ vây chính là lựa chọn hoàn hảo để bắt đầu hành trình chinh phục thế giới chiến thuật.